Kilka słów o Programie Odczuwaj Ufaj Mów

Program Odczuwaj Ufaj Mów, został napisany z myślą o tym, aby uwolnić młodego człowieka od tego zbędnego i utrudniającego życie balastu. Głównym założeniem programu jest przekazanie dzieciom kilku ważnych treści i nauczenie  umiejętności przydatnych w nawiązywaniu relacji z innymi ludźmi (szczególnie w klasie) i sobą samym.
Aby to osiągnąć, dziecko powinno:
• poznać lub odkryć problem,
• mieć możliwość przemyślenia i zrozumienia,
• odkryć rozwiązania,
• próbować je zastosować.

Program składa się z czterech części.
• Część wstępna - zawiera ćwiczenia i zabawy integracyjne wzmacniające poczucie podmiotowości
i akceptacji w grupie, a także wprowadzające pogodną atmosferę.
• Część I „Odczuwaj" - ma na celu tworzenie klimatu przyzwolenia do przeżywania uczuć oraz werbalizację stanów emocjonalnych, zwraca uwagę na wpływ uczuć na zachowanie oraz rolę pozytywnego nastawienia.
• Część II „Ufaj" - obejmuje ćwiczenia, które zwracają uwagę na kwestię prawdomówności, dotrzymywania słowa, budowania zaufania, wiary w siebie.
• Część III „Mów" - ma na celu budowanie postawy otwartości, obniżenie poziomu lęku przed mówieniem o sobie, opanowanie umiejętności aktywnego słuchania i zasad dobrej komunikacji.

W zajęciach wykorzystywane są liczne metody aktywizujące, takie jak: burza mózgów, drama, dialogowanie, rysunek, praca w małych grupach. Wszystkie te metody wpływają na to, że przyswajanie przekazywanych treści odbywa się przez przeżywanie, a nie bierne słuchanie. Spotkania są tak prowadzone, aby dały młodzieży możliwość samodzielnego wyciągania wniosków.



Założenia Teoretyczne Programu Odczuwaj, Ufaj, Mów.

Jednym z zagadnień poruszanych w programie „Odczuwaj, Ufaj, Mów" jest rozumienie uczuć. Sfera emocjonalna podlega rozwojowi na przestrzeni lat. Szczególnym etapem jest okres dojrzewania, kiedy zadaniem człowieka jest integracja tej sfery z intelektualną, społeczną, duchową i fizyczną. Dorastający człowiek z pomocą rodziców i wychowawców może starać się o rozwój w tej dziedzinie, choć nie zawsze zdaje sobie z tego sprawę. Poruszenie tematu emocji może mieć duże znaczenie dla rozwoju samoświadomości uczestników zajęć. Dzięki umiejętności wyrażania uczuć relacje międzyludzkie mogą się pogłębiać. I przeciwnie - konflikty i brak zrozumienia mogą wynikać z nieumiejętności nazywania uczuć . Dlatego też ta tematyka znajduje swoje miejsce w programie.
Uczucia są nabywane w trakcie doświadczeń związanych z życiem społecznym. Różne sytuacje życiowe mogą wywoływać w nas różne reakcje. Działając pod wpływem emocji, których nie kontrolujemy, często niszczymy siebie i innych. Kiedy je sobie uświadamiamy, możemy zwiększyć kontrolę nad nimi i bardziej świadomie decydować o działaniu, które podejmujemy.
Uczucia są wartościową i istotną częścią ludzkiej natury. Są niezastąpione, gdy chcemy zrozumieć innych ludzi i wchodzić z nimi w prawidłowe relacje. Potrzebujemy ich zawsze, gdy chcemy zbudować prawdziwie silny kontakt z innym człowiekiem. Pełnią one funkcję pobudzającą, nakłaniającą oraz poruszającą nas w określonym kierunku. Natomiast nasz intelekt i wola, współpracując z emocjami, motywują nas do czynu. Emocje mają charakter sytuacyjny. Są zazwyczaj krótkotrwałe, mają względnie jednorodny charakter, czyli w danym momencie występuje zazwyczaj tylko jedna emocja. Są też reakcjami wrodzonymi, charakteryzują zarówno ludzi jak i zwierzęta. Natomiast uczucia są przeżyciami specyficznie ludzkimi. Nabywamy je w trakcie doświadczeń związanych z życiem społecznym. Emocje i uczucia dopełniają się i tworzą złożone stany emocjonalne. Stan emocjonalny może być dla przeżywającego go człowieka stanem przyjemnym bądź nieprzyjemnym. Często dzieje się tak, że nie pozwalamy sobie na te uczucia i emocje, których wolelibyśmy nie doznawać. Wówczas nie poznamy tego, co naprawdę czujemy, a tylko to, co uważamy, że powinniśmy czuć. Pozwalanie oznacza mówienie sobie, że mogę przyznać się do wszystkich uczuć. Dopiero wtedy będę gotowy do wzięcia odpowiedzialności za działania podjęte pod ich wpływem. W momencie, kiedy pozwolimy sobie na istnienie uczuć, możemy podjąć decyzję, co w danej sytuacji powinniśmy zrobić. Dlatego wszystkie stany emocjonalne można i należy zaakceptować.  Życie uczuciowe zostaje wyłączone z realizowania celów zewnętrznych, jeżeli traktuje się je jako jedyne ważne dobro. Takie postępowanie niesie ze sobą dwojakie niebezpieczeństwo. Po pierwsze – traktowania stanów emocjonalnych jedynie jako witalnych energii przepływających w nas, poruszających się z wielką siłą. Wówczas będzie następowało bierne przechodzenie z jednego stanu emocjonalnego do drugiego. Po drugie - nadmiernej koncentracji na uczuciach i emocjach. Szczegółowe rozważanie wszelkich emocjonalnych doświadczeń może doprowadzić do problemów. Ustanawiając uczucia „panami" naszego życia, sprawiamy, że wymykają się one spod kontroli rozumu, działamy wtedy bezrefleksyjnie. Ponadto,  gdy pozwala się im „rządzić", mogą popychać do niewłaściwego, a wręcz nagannego zachowania.
Niektórzy ludzie sądzą, że uczucia są ich „wrogiem". Unikają ich, gdyż kojarzą im się one z czymś destrukcyjnym i kłopotliwym. By je zwalczać, uzbrajamy się w mechanizmy pozwalające nam ich unikać, zaprzeczać ich istnieniu lub „zamrażać" je w nas samych. Taktyki izolujące nas od własnych stanów emocjonalnych mogą funkcjonować świadomie i celowo lub też podświadomie. Kiedy tłumimy uczucia i emocje, zaprzeczamy ich istnieniu, celowo spychamy je z siebie. Jednak one nadal istnieją. Dlatego też z uczuciami nie należy walczyć ani bezwolnie się im poddawać. Trzeba natomiast nauczyć się je rozpoznawać i prawidłowo wyrażać. Jeżeli uczucia dziecka nie spotykają się ze zrozumieniem, to zostają stłumione, ulegają uwewnętrznieniu lub eksplodują. Prowadzi to do nieodpowiednich zachowań. Dzieci bowiem muszą wiedzieć, że mogą okazać swoje emocje i wyrazić swoje pragnienia. Czasami nie wyrażają swoich stanów emocjonalnych, gdyż nie potrafią ich rozpoznać. Należy wówczas pomóc dziecku je rozpoznać. Należy przy tym pamiętać, że nie można ingerować na siłę, gdy dziecko nie chce z nami rozmawiać. Trzeba też uważnie dobierać słowa. Nie należy obawiać się, że gdy nieprawidłowo określimy stan emocjonalny dziecka, to kontakt zostanie zerwany, gdyż ono samo to sprostuje. Zawsze też można wrócić do sprawy, gdy w pierwszym  momencie zareagujemy nieprawidłowo. Ponadto dziecko nie powinno bać się swoich uczuć ani też mieć z ich powodu poczucia winy. Ważne jest, aby dzieci nauczyły się wyrażać możliwie jak najwięcej swoich stanów uczuciowych, ale w sposób konstruktywny.

Pierwszym krokiem, aby im w tym pomóc jest aktywne słuchanie dziecka. A jak to robić? Odpowiedź już w kolejnym blogu. Zapraszam.